Πώς επηρεάζει η ψυχική υγεία των γονέων την εξέλιξη των παιδιών

Το περιβάλλον της οικογένειας στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί αποτελεί την συναισθηματική του φωλιά, γεμίζοντάς το δύναμη να μεγαλώσει σωματικά και ψυχοσυναισθηματικά. Η συμπεριφορά των γονέων και οι σχέσεις μεταξύ τους αποτελούν τα ψυχικά πρότυπα των παιδιών και συνδέονται άμεσα με την εξέλιξή τους.

Η καθημερινότητα, οι συνήθειες και η ψυχική κατάσταση των γονέων επηρεάζουν τα ερεθίσματα που μεταδίδονται στα παιδιά και αυτά με τη σειρά τους τη συμπεριφορά και την ψυχική κατάσταση των παιδιών. Έχει αποδειχθεί μάλιστα ότι το γονεϊκό άγχος και η πίεση προκαλούν ψυχολογικές και οργανικές μεταβολές στα παιδιά.

Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το έντονο στρες των γονέων στα τέσσερα πρώτα χρόνια του παιδιού έχει επίπτωση στην ανάπτυξη και στην ενήλικη ζωή του. Τα παιδιά γονέων με διάγνωση κατάθλιψης, έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη και αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν φοβίες, πανικούς, εξάρτηση από το αλκοόλ, κοινωνικά προβλήματα, προβλήματα συμπεριφοράς και κακοποίηση.

Τι συμβαίνει σε περιπτώσεις που ο γονέας είναι ψυχικά ασθενής

Η ψυχική ασθένεια επηρεάζει αρνητικά τη δυνατότητα ανταπόκρισης των ατόμων στις απαιτήσεις του γονεϊκού ρόλου. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά ψυχικά ασθενών, συγκριτικά με τα άλλα παιδιά, έχουν αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν και να εμφανίσουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους.

Αυτό οφείλεται στο ότι η ψυχική ασθένεια επηρεάζει τις περισσότερες φορές τη λειτουργικότητα του ίδιου του ατόμου αλλά και ολόκληρης της οικογένειας. Συγκεκριμένα, τα παιδιά που έχουν ψυχικά ασθενείς γονείς - ακόμη και έναν από τους δύο, φαίνεται ότι βιώνουν εμπειρίες αποχωρισμού από τον ασθενή γονέα, ανησυχία, άγχος, θλίψη, απρόβλεπτες εναλλαγές συναισθημάτων, ατμόσφαιρα αναταραχής και έρχονται αντιμέτωπα με σοβαρές ελλείψεις ερεθισμάτων, παραμέληση των αναγκών τους και συμπεριφορές κακοποίησης. Μάλιστα όσο πιο ασυνεπής είναι ένας γονέας στη λήψη ιατροφαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης, τόσο περισσότερο ευάλωτο και εκτεθειμένο είναι ένα παιδί σε όλα τα παραπάνω.

Ένας καταθλιπτικός γονέας για παράδειγμα είναι μη διαθέσιμος, με αποτέλεσμα να μην έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί και να καλύψει τις ανάγκες δεσμού και τις συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού. Παράλληλα με την ψυχική ασθένεια είναι δυνατόν να εμφανίζει και άλλες σοβαρές δυσκολίες όπως κατάχρηση αλκοόλ ή άσκηση βίας, προβλήματα σχέσεων μεταξύ γονέων, κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα, προβλήματα στέγης και φροντίδας του σπιτιού.

Τι βοηθάει

Φυσικά και υπάρχουν προστατευτικοί παράγοντες που επιδρούν θετικά στη ψυχοκοινωνική εξέλιξη ενός παιδιού, όπως το είδος και η διάρκεια της ψυχικής ασθένειας του γονέα, η διάθεση συνεργασίας του με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, και κυρίως η ύπαρξη συγγενικού και κοινωνικού δικτύου υποστήριξης της οικογένειας. Επίσης, ο ισχυρός δεσμός μεταξύ των γονέων αποτελεί ένα σημαντικό θεμέλιο για την ψυχική ανάπτυξη και υγεία των παιδιών. Έχει αποδειχθεί ότι όταν ο ένας από τους δύο γονείς απουσιάζει για λόγους νοσηλείας το παιδί χρειάζεται ένα ασφαλές περιβάλλον φιλοξενίας, έναν ενήλικα να εμπιστεύεται και μία σταθερότητα στην καθημερινότητά του χωρίς διακοπή του σχολικού προγράμματος.

Τελευταίο άλλα πολύ σημαντικό

Σε οποιαδήποτε περίπτωση είναι απαραίτητο να δίνονται στα παιδιά εξηγήσεις για θέματα που αφορούν την ψυχική ασθένεια των γονέων τους. Αυτά που πρέπει να ξέρει ένα παιδί, για την οξεία ή τη χρόνια ψυχική διαταραχή του γονιού, εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού και τη γενικότερη κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό να δίνεται ελπίδα και να κατευνάζονται τα αισθήματα ενοχής των παιδιών , βεβαιώνοντάς τους ότι δεν φταίνε τα ίδια και ότι δεν είναι τα μόνα που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήματα.