Η θετική πλευρά της ερωτικής ζήλειας

Η ζήλεια είναι ένα συναίσθημα που λίγο-πολύ έχει βρει μια θέση στη ζωή μας, κάνοντας την πρώτη της εμφάνιση πολύ νωρίς, ήδη κατά την προσχολική ηλικία. Δεν έχει απαραίτητα αρνητική επίδραση και είναι μια φυσιολογική διεργασία, μερικώς έμφυτη. Σχετίζεται με τον φόβο της απώλειας των ήδη κεκτημένων και πολλές φορές συνυπάρχει σε ένα σύμπλεγμα συναισθημάτων, με κυριότερα τον θυμό και την ανησυχία.

Όπως όλες οι συναισθηματικές αντιδράσεις, έτσι και η ερωτική ζήλεια προκαλείται και καλλιεργείται μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις και εμφανίζεται τόσο στο φάσμα του υγιούς όσο και του παθολογικού. Συνοδεύεται από ζηλοτυπική συμπεριφορά και σκέψεις με ποικιλία σε ένταση και διάρκεια. Η υποψία/βεβαιότητα ότι ο σύντροφος απομακρύνεται από τη σχέση προκαλεί, μεταξύ άλλων, ένα κύμα αρνητικών συναισθημάτων, όπως ανασφάλεια, αίσθημα απόρριψης, ματαίωση, αίσθημα υποβάθμισης ή προδοσίας και άγχος που οδηγούν σε ψυχική, αλλά και σωματική κόπωση.

Στην ουσία, όταν κάποιος ζηλεύει, φοβάται ταυτόχρονα ότι ο/η σύντροφός του θα τον/την εγκαταλείψει και έτσι αισθάνεται μια μόνιμη απειλή, οπότε βρίσκεται συνεχώς σε μια κατάσταση άμυνας με στόχο την επιβίωση. Σε κάποιες περιπτώσεις, η εκδήλωση της ζήλειας πηγάζει από έναν περισσότερο εγωκεντρικό τρόπο σκέψης ή μία εγωιστικά δομημένη και προσανατολισμένη συμπεριφορά, όποτε μέσα στη σχέση το «εγώ» φαίνεται σαν να αναπτύσσεται περισσότερο από το «εμείς» και συνοδεύεται από έντονες ανασφάλειες. Σε κάθε περίπτωση, η ειλικρινής επικοινωνία είναι απαραίτητη για να επέλθει ισορροπία, αλλά και να μπορέσει το ζευγάρι να χρησιμοποιήσει εποικοδομητικά την εκδήλωση της ζήλειας.

Πώς μπορεί η ζήλεια να λειτουργήσει παραγωγικά;

• Δίνει τη δυνατότητα να επαναξιολογήσουμε τις προτεραιότητές μας και να αναλογιστούμε τις καθημερινές μας συνήθειες. Οι καθημερινές υποχρεώσεις, η ρουτίνα, τα παιδιά, η έλλειψη χρόνου, η υπερβολική χρήση του διαδικτύου ή οι υπερβολικές απαιτήσεις της εργασίας, συχνά αποξενώνουν τα ζευγάρια, τα οποία παύουν τελικά να επενδύουν και να φροντίζουν τη μεταξύ τους σχέση. Μια σπίθα ζήλειας μπορεί να κινητοποιήσει εσωτερικές διεργασίες, υπενθυμίζοντας ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο.
• Γίνεται έναυσμα για αυτοαξιολόγηση και αναστοχασμό, διαδικασίες που λόγω της ρουτίνας αγνοούνται από το ζευγάρι και ενεργοποιούνται εξαιτίας της συναισθηματικής φόρτισης που προακλεί η εκδήλωση της ζήλειας.
• Μια σκηνή ζηλοτυπίας μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση βαθύτερων αναγκών που αναζητά ο/η σύντροφός μας ή να λειτουργήσει σαν καθρέφτης των προσωπικών μας αναγκών, όπως για παράδειγμα της επιθυμίας μας για περισσότερη επικοινωνία, τρυφερότητα, κοινή κοινωνική ζωή, ερωτικές συνευρέσεις κ.ο.κ..
• Ήπιες σκηνές ζηλοτυπίας που αξιολογούνται ως ενδείξεις ερωτικού ενδιαφέροντος ή έκφραση αγάπης, μπορεί να αναπτερώσουν το ερωτικό ενδιαφέρον και να λειτουργήσουν επανορθωτικά.
• Δημιουργεί ερωτήματα για την ποιότητα και τη λειτουργία της ερωτικής σχέσης και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές που μακροπρόθεσμα λειτουργούν προς το κοινό συμφέρον.

Οι δυσκολίες ξεκινούν, όταν μια σειρά από δυσλειτουργικές σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του ενός (ή και των δύο συντρόφων), με αποτέλεσμα να δημιουργούνται όλο και περισσότερα προβλήματα στην καθημερινή συνύπαρξη, την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση. Σε αυτήν την περίπτωση η παρέμβαση ενός ειδικού είναι μάλλον απαραίτητη, καθώς στην πραγματικότητα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια τοξική σχέση που δεν ωφελεί κανέναν.